Wstęp
Projekt pn. Ormiańskie Muzeum Wirtualne odzwierciedla i zaspokaja potrzebę zgromadzenia armeników i łatwego ich udostępnienia szerokiemu gronu zainteresowanych. Na zbiór składają się artefakty porozrzucane w polskich muzeach i bibliotekach oraz wyjątkowe eksponaty znajdujące się w kolekcjach rodzinnych. W 1933 roku otwarto Archidiecezjalne Muzeum Ormian we Lwowie - zbiór był eksponowany w Pałacu Arcybiskupim Kapituły Ormiańskiej. Myśl rozbudowania kolekcji, która przyświecała środowisku ormiańskiemu nie została zrealizowana z powodu wybuchu II wojny światowej, ekspatriacji Ormian na obecne tereny RP, a także zniszczeniu i rozkradzeniu zbioru przez Sowietów. Zdekompletowany zbiór muzealny znalazł się w polskich muzeach i archiwach na terenie całego kraju. W roku 1999 Muzeum Narodowe w Krakowie zaprezentowało zbiór armeników na wystawie pn. "Ormianie Polscy odrębność i asymilacja". Od tamtego wydarzenia minęły 23 lata. W nowoczesny i nowatorski sposób przybliżamy Państwu kulturę, historię i dziedzictwo Ormian Polskich, którzy od ponad 650 lat żyją w Rzeczypospolitej. Zapraszamy do wirtualnego spaceru po naszym Muzeum.
Ormianie już od X w. osiedlali się w grodach ruskich, które z czasem weszły w skład państwa polskiego. W latach 40. XIV w. jego częścią stała się Ruś Halicką ze Lwowem, w którym już była stosunkowo duża kolonia ormiańska, złożona głównie z kupców i rzemieślników. Nieco później polskimi poddanymi stali się Ormianie z Kamieńca Podolskiego oraz innych miast. Na te obszary przybywali oni z Armenii, obejmującej w przeszłości znacznie większe terytorium niż obecnie. Być może z Ani, jej średniowiecznej stolicy. Ponadto z Cylicji, gdzie do końca XIV w. istniało Królestwo Małej Armenii. Przybywali także z różnych ośrodków ormiańskiej diaspory, powstałej wskutek klęsk ponoszonych przez ich ojczyznę, najeżdżaną przez potężnych sąsiadów. A zatem byli to wychodźcy ze Złotej Ordy, od XV w. z Chanatu Krymskiego, a także z włoskich kolonii handlowych nad Morzem Czarnym i Azowskim, szczególnie z Kaffy i Tany. Potem też migranci z niektórych części imperium tureckiego, np. z Mołdawii, poza tym także z Persji. Na początku dwudziestolecia międzywojennego pojawiła się w Polsce niewielka grupa Ormian z Turcji – ci, którzy przeżyli tam potworne rzezie ludności chrześcijańskiej podczas I wojny światowej. Ostatnia, kilkutysięczna migracja Ormian do Polski nastąpiła pod koniec lata 80. I w następnej dekadzie. Tworzyli ją mieszkańcy Armenii, borykający się ze skutkami trzęsienia ziemi i wojny karabachskiej, a także Ormianie z innych republik byłego Związku Radzieckiego.
Wśród wielu zjawisk zasługujących na podkreślenie w dziejach cywilizacji Wschodu, chyba najbardziej zdumiewający jest fakt, że Armenia – nazywana coraz częściej kolebką cywilizacji - była pierwszym państwem na świecie, w którym chrześcijaństwo zdobyło rangę oficjalnej religii państwowej . Stało się to już na początku IV wieku (301r.). Fakt ten miał poważne konsekwencje także dla rozwoju sztuki na tych terenach i wypracowania nowych form w oparciu o tradycje sztuki starożytnego państwa Urartu, bardzo silne wpływy sztuki perskich Sasanidów oraz bliskie kontakty ze sztuką Syrii. Przyjęcie chrześcijaństwa spowodowało przede wszystkim potrzebę wznoszenia kościołów dla wiernych i klasztorów dla duchowieństwa. Z zachowanych do dziś świątyń chrześcijańskich lub śladów po nich odnalezionych, których najnowszy katalog obejmuje 460, większość zbudowano pomiędzy początkiem wieku IV i wiekiem VII. Były to przeważnie kościoły wznoszone na planie tetrakonchy z czterema absydami lub na planie krzyża równoramiennego, z kopułą ustawioną na trompach. Równie często, zapewne pod wpływem architektury syryjskiej, pojawiały się od wieku V bazyliki na rzutach kwadratu lub prostokąta. Tak ukształtowane bryły bogato zdobiono rzeźbami i płaskorzeźbami wykonanymi w kamieniu lub stiuku, rozmieszczanymi wokół otworów okiennych, wokół portali, w formie fryzów, albo też okładzinami ceramicznymi wypełniającymi płyciny.